داستان ریال

واژۀ ریال از واژۀ اسپانیایی «رئال» یا واژۀ انگلیسی «رویال» گرفته شده است و به معنای پادشاهی می‌باشد. رئال واحد پولی اسپانیا و پرتغال بوده و بسیاری از مستعمرات این دو کشور مانند برزیل هم از این واحد پولی استفاده می‌کردند.

در کشور ما این واحد پولی از سال 1308 به دستور رضاخان پهلوی وارد سیستم اقتصادی کشور شد و جایگزین واحد تومان شد، قبل از ریال واحد پولی کشور ایران تومان بود که معادل 2/8 گرم طلای خالص قرار داشت و برای اولین بار توسط فتحعلی شاه قاجار به صورت سکه‌های یک تومانی ضرب شد.

 در دوران سلطنت ناصرالدین شاه بود که اسکناس‌های کاغذی آرام آرام وارد اقتصاد ایران شدند، اولین اسکناس‌های ایرانی در سال ۱۲۶۹ در ارقام ۳٬۲٬۱، ۵، ۱۰، ۲۰، ۲۵، ۵۰، ۱۰۰، ۵۰۰ و 1000 تومانی به چاپ رسید این اسکناس‌ها توسط چاپخانه bradbury Wilkinson and Company در کشور انگلستان چاپ می‌شد و توسط بانک شاهنشاهی در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت.

اولین بانک ایرانی

بانک شاهنشاهی در سال 1267 توسط بارون جولیوس رویتر بانک‌دار یهودی-انگلیسی و با فرمان ملکه ویکتوریا در کشور ایران تأسیس شد. این بانک پول‌های کاغذی خود را در سراسر ایران رایج کرد و متعهد شده بود که هرگاه مشتریان پول کاغذی خود را به بانک مبدأ تحویل دهند در ازای آن سکه‌های خود را دریافت نمایند.

پس از گسترش چاپ و توزیع اسکناس در کشور ایران مجلس شورای ملی، قانون ملی شدن بانک را در جلسه مورخ 14 اردیبهشت 1306 تصویب کرد و در تاریخ 20 شهریور 1307 بانک ملی ایران در تهران رسماً كار خود را آغازكرد. اولین مدیر عامل بانک ملی ایران دكتر “كورت لنیدن بلات” از كشور آلمان بود که به همراه 70 کارشناس به ایران آمده بودند.

انتشار نخستین اسکناس

مجلس شورای ملی در تاریخ 22 اسفند ماه 1310 حق نشر اسكناس را به مدت 10 سال به بانک ملی ایران اعطا کرد و در فروردین ماه 1311 نخستین اسكناس بانک ملی ایران انتشار یافت .

این اسکناس‌ها در ارقام ۵، ۱۰، ۲۰، ۵۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ ریالی به چاپ می‌رسیدند و رئیس بانک مرکزی و منقش دولتی در بانک مرکزی آن را امضا می‌کردند، این دو امضا نشان دهنده تعهد بانک مرکزی به برابری ریال و طلا بود که بر اساس مصوبه مجلس ملی هر یک ریال باید معادل 3 دهم گرم طلای خالص می‌بود.

اما بانک مرکزی در سال 1310 برای اولین بار به تعهد خود عمل نکرد و پنج برابر دارایی طلای خود اسکناس چاپ کرد و این اولین تجربه ایرانیان از تورم ناشی از خلق پول بی‌پشتوانه در کشور بود در آن تاریخ هر گرم طلای خالص از 73/2 ریال به 65/13 ریال افزایش پیدا کرد و ریال ناگهان با یک کاهش ارزش شدید مواجه شد.

کاهش ارزش ریال

بعد از آن نیز هر سال اقتصاد ایران شاهد تورم قیمت‌ها در بازار بود در سال 1322 کشور ما یک تورم 110% را تجربه کرد. این اتفاق به دلیل چاپ اسکناس بی‌پشتوانه بود که ارزش این اسکناس‌ها روز به روز کاهش یافت تا جایی که در سال 1351 قانون جدیدی در مجلس به تصویب رسید و ارزش ریال را مجددا تعیین کرد، از سال 1308 تا سال 1351 ارزش ریال به یک سوم ارزش اولیه خود کاهش پیدا کرد در سال  1308 ارزش یک گرم طلای خالص 73/2 ریال بوده که در سال 1350 به 54/92 ریال رسید.

پس از انقلاب اسلامی نیز همین روند با سرعت بیشتر ادامه پیدا کرد تا جایی که ریال در سال 1399 بیش از 99% ارزش اولیه خود را از دست داده است و قیمت طلا از سال 1350 تا سال 1399 بیش از 10000 برابر افزایش پیدا کرده است و از قیمت 92 ریال به ازاء هر گرم به قیمت 110 میلیون ریال رسیده است.

سیستم بانکی کشور بدون در نظر گرفتن تبعات خلق پول بی‌پشتوانه اقدام به خلق پول می‌نماید، طبق آمار بانک مرکزی در سال 1399 در کشور ما روزانه بیش از 2200 میلیارد تومان خلق پول صورت می‌گیرد که پول ما را به یکی از بی‌ارزش‌ترین پول‌های دنیا تبدیل کرده است!